آجوئی، انقلابی جہد و دشمن نا رد انقلابی گامک

نوشت: ڈاکٹر منان بلوچ
براھوئی مٹ:ماہ گل بلوچ

شاید جوفہ بندغ نا فطرت ئٹ اوار ءِ یا افلاطون نا بقول کہ جوفہ بندغ نا لاشعور ئٹ اوار ءِ ، جوفہ، خُلیس، جوزہ، مارشت آک ہرافتے ٹی اودے عینیت پرست آتیان ہلیس آفاقیت نا جاگہ ءِ تس، دافک تاغتور بندغ آتے اسہ وار اس تسر کہ او ہراتم خواہار ایلوفتا مڈی تیا قوزہ کیر انتئے کہ دا بخت ئنا فیصلہ ءِ۔ او دا جہان ءِ بندغی ذہن اٹ ودی مروک خیال آتا نتیجہ پن تس و کائنات نا ازلی وجود آن نمن کرے۔ دا ہیت آن اسُل نمن کرے کہ معروض اٹ مروک بدلی تا بندغی مِلی آ اسہ زیم اس مریک و اندا زیم انا بنداو آ شعور رُدیک ؟ ہیوم و برکلے کون آ فلسفیک بندغی حس ءِ کُل کائنات نا گواچن پِن کریر۔ ولے پدان ڈینس ڈیڈرو، پال ہنری ہولباخ، فیورباخ، اینگلز، و مارکس تینا علمی پٹ و پول نا بنداو آ دا پاش کریر کہ ہچو گڑاس ابدی اف و معروض یعنی بندغی ذہن آن پیشن ہرا بدلیک مریرہ اوفتا بندغی ذہن آ بھلو زیم اس تمک و انداڑان بندغی ذہن اٹ بدلی مریک بندغی ذہن مادہ نا ہمو دیمروی دروشم ءِ کہ او نہ بیرہ معروض ئٹ مروک تدینی تا چاہنداری تخک بلکن اوڑا اثر کننگ نا ہم لائخی تخک و اودے بدل کننگ کیک۔ و اندا مادیت پرست آ خیال بندغ ءِ مغعول آن فاعل جوڑ کرے۔ و حالیت آتے قدرت نا پارہ غان اسہ سلوک ءُ فیصلہ اس سرپد مننگ نا جاگہ غا اوفتیا اثر کننگ نا جہد ءِ بناء کریر۔ و داسا قوزہ اسہ کنڈ آ مننگ نا جاگہ غا دژمنی آ جنگ انا دروشم ءِ دوئی کرے و دا جنگ انا ایسر کننگ کن انقلابی عمل بناء مس۔ و دا فلسفی سوچ و جہد ءِ ایسر کننگ کن ہر وخت انا قوزہ گیر جتاء ءُ کسر کاریم ئٹ ہیس۔

:جسمانی بیدادی
جسمانی بیدادی ءِ اہمیت دوئی ءِ ، مثیل اس غلامی نا حالیت ئٹ اسپارٹکس نا سنگت آک تینا آقا تا ذہنی جارات و خوشی کن اسٹ ایلو ءِ خلِسہ ہس جوڑ مننگ اسر گڑا بندغی وجود نا مارشت اوفتے آقا تا برخلاف بغاوت آ بش کرے و اوفک اسٹ اسٹ آ کہنگ نا جاگہ غا اسہ انقلاب و مسخت اسے کن قربانی تننگ ءِ اہمیت تسر۔ آقاک تینا آخبت ءِ بھس مروک خنیسہ شش ہزار بندغ ءِ پاہو تسر۔ بندغی تاریخ دن انگا عمل و ردعمل آن پُر ءِ۔ اندا وڑ چرچ ہزار آ بندغ آتے مرگ انا گواچی کرے۔ فرانسیسی انقلابیک ہراتم میرابیو و ایلو انقلابی تا کماشی ٹی بادشاہ نا برخلاف جہد کننگ اسر تو بادشاہ ہزار آ انقلابی تے وخت انا پنی آ زندان اسٹائل اٹ شاغا۔ و انقلابی جہد ءِ غاو انا پن تس و حکم کرے کہ مُچی آن اِرٹ ءِ پاہو ایتبو و ایلو بندغ آتے نیزہ اٹ یکہ کبو انتئے کہ دا غاو ودی کننگ ءُ۔ ولے اسہ درباری اس پارے کہ آخہ دا انقلاب ہتنگ ءُ۔ پد انا جہان دنو جنگ چین، ویت نام، فلپائن، الجزائر و دیخہ بھاز ہر جاگہ غا خنا۔
بھاز مُر آخہ تو ہندوستان اٹ 1857ء ٹی غدر نا وخت آ و اوکان گڈ انگریز تینا قوزہ ءِ برجاء تخنگ کن بیدادی نا وڑ تے کاریم اٹ ہیس 1919ء ٹی جنرل ڈائر جلیانوالہ باغ اٹ ہزار آ بندغ آتے سُم اٹ دتر چُر کرے۔ اندا وخت اٹ کسہ خوانی بازار پشاور اٹی کہی بندغ آتے مرگ انا گواچی کننگا۔ و انگریز خون انا دوبہ ٹی حبیب نور ءِ لار کروک تیل آتیٹ خسا۔ 1928ء ٹی سائمن کمیشن نا بننگ نا برخلاف برانز نا وخت آ لاہور ئٹ لالاجپت رائے ءِ لٹ آتیٹ دتر چر کریسہ کسفنگا۔ اندا ہندوستان ئٹ جہد آجوئی نا راہشون چندر شیکھر آزاد ءِ ٹارگٹ کریسہ اندن 1931ء ٹی بھگت سنگھ، راج گرو و سکھ دیو ءِ پاہو تننگا۔ پاکستانی لشکر بنگلہ دیش ئٹ ہزار آ بندغ آتے خلک کسفے و ہزار آ زالبول آتون زیادستی کرے۔ ظالم آتا بیدادی مظلوم و ظالم ہڑتوما تا نیامٹ تیوہ بندغ مننگ نا کسر ئٹ ہڑاند ئسے۔ حاکم اندا خاطران بےدادی کیک انتئے کہ اودے کس توروکو مفک ولے ہراتم کہ او مظلوم نا مُخ ئٹ زمغ ءِ خنک گڑا پدا ظلم کننگ نا جیرت کپک انتئے کہ پدا بےدادی تینا چپ نتیجہ تے مُچ کننگے بناء کیک۔ خُلیفنگ نا جاگہ غا ڈکھ و سوختئی ءِ مرغنی ایتک و آجوئی کن اندنو بےجاراتی اس مریک کہ اودے مرگ ہم شکست تننگ کپک۔
اندا خاطران نن داڑے اسہ اندنو نفسیات و اونا زیم، غلام آتیا بےدادی، اوفتا ردعمل و قوزہ گیر نا کنڈ آن ارفوک رد انقلابی گام تیا تینا چاہنداری ئٹ شرہ کننگ نا کوشست کننگ اُن اندا سوب آن بیرہ بلوچ راج تون مروک تدینیک شرہ ئٹ افس ہئو اگہ نن دا غٹ گواچنی تا جاچ ءِ ہلنگ نا کوشست کین گڑا اندا اکس ننے داڑے نظر برو۔ کہ ہرا وڑ پاکستان بےدادی نا غٹ چم تے آزموندہ کننگ ءِ و دادے پاکستان نا جند ئنا نوشتکار آک تینٹ منیرہ دنکہ “حامد میر تینا نوشت ئٹ پارینے کہ جنرل گریسی فوجی تاغت ءِ کاریم ئٹ ہتیسہ بلوچ ڈغار آ قوزہ کرے” اندا وڑ ریٹائرڈ جنرل حمید گل تینا اسہ بیان اسیٹ اسد بلوچ نا زی آ بےدادی و اوکان گڈ شہید مننگ نا پارینے۔ دا جہانی گواچنی آن کس نمن مننگ کپک کہ بےدادی آن بیدس اسہ بندغ اس تینے آنبار انگا بندغ آتے غلام جوڑ کننگ کپک۔ جسمانی بےدادی تون اوار اوار دژمن بےدادی نا ایلو وڑ تے کاریم ئٹ ہتیک۔

:خواننگ
نوآبادیاتی خواننگ نا بابت پاؤلو فریرے پائک کہ اونا مسخت بے حسی ودی کننگ نا مریک۔ او بیدس مکالماتی (بینکنگ سسٹم )نا کمک ئٹ ایلو بندغ آتے اسہ گڑاس سرپد مریسہ اوفتا ذہن آتیٹ لوز شاغنگ نا کوشست کیرہ۔ و اوفتے مغلوب کریسہ کیرہ۔ دا لڑ ئٹ او ہر وڑ ئنا کسر تے کاریم ئٹ ہتیرہ۔ ترند وڑ تیان ہلیس جُوان، ترند زوراکی و خواستگار آ وڑ تیسکان۔ یعنی ہر وڑ ئٹ قوزہ کننگ نا ہر عمل دا معنہ تخک کہ اسٹ اس قوزہ کروکو ارے و بندغ یا گڑا ہرافتے قوزہ کننگک۔ غالب مغلوب آ تینا مسخت آتے شاغک و اودے تینا مڈی سرپد مریک و مغلوب ءِ تینا مسخت آتا وڑ ئٹ جوڑ کیک دا وڑ مغلوب دا حالیت ءِ تینا تہٹی اوڑدہ کیک و تینا اُست ئٹ جاگہ تریسہ اسہ بے پاش ءُ وجود اس دوئی کیک۔ ابن خلدون پائک کہ “ای دا منپرہ کہ تدینیک بیدس بست و بند و ترتیب آن بیرہ بخت و ناگمانی ئٹ مونا بریسہ کیرہ۔” بھارت آن تعلقداری تخوک ریٹائرڈ کرنل بھاشکر تینا کتاب “Tackling Insurgency and Terrorism”ئٹ نوشتہ کیک کہ “کشمیر ءِ کٹنگ کن الّمی ءِ کہ اوڑے نا تعلیمی نظام ءِ زو بدل کننگ مرے تاکن او ہندوستان تون مابت کننگ بناء کیر۔” دا وڑ ئنا خواننگ نا بابت برٹرینڈ رسل پائک کہ دا ہُلی ہیل تننگ آنبارو تعلیمی نظام ئسے، انتئے کہ دا تعلیمی نظام و ہُلی تا ہیل تننگ نا وڑ تیٹ ہچو فرخ اس اف۔ انتئے کہ داڑے جسمانی و ذہنی بےدادی تون اوار بندغ آتا اسہ اندنو پدریچ اس تیار مریک ہرا نفسیاتی وڑ ئٹ شَل مریسہ بیرہ جی جی کروک اس جوڑ مریک۔ و دا خوانوک جاگ تیٹ اوفتیا ہرا بےدادی مریک او دا سوختئی ءِ پیشن بریسہ اُرا و گلی ٹی کشیرہ۔ و اندا ادارہ تیان منہ لائخ خوانندہ ءِ گچین کریسہ اوفتے تینا بھلا خوانوک جاگہ تیٹ تربیت ایتک و اوفتے تینا بولی، دود و ربیدگ، تہذیب و تاریخ ءِ تریسہ تینائی آن کشیسہ بدر کیک و اوفک اندا تربیت نا بنداو آ تینا راج ءِ بیگانہ جوڑ کیرہ۔ دادے تعلیمی و تہذیبی بےدادی پارہ۔

:امن نا پن آ مذہب و سلاء بند ٹولی تے کاریم ئٹ ہتنگ
چیئرمین ماؤ نا رد ئٹ امن نا رکھوک آک اسہ وڑ ئنا ہندی انقلاب اس دژمن فوج مذہب نا سیخا ٹی کاریم ئٹ ہتیک۔ اندا وڑ کرنل بھاشکر پائک کہ ہرا وڑ ناگالینڈ ئٹ سلاء بٹوک و ہمو بندغ آتے ہرافتا بندغ آک غداری کریسہ جہد نا وخت آ خلنگار اسہ سلاء بند ٹولی اس ٹہیفسہ جہد کروک محب وطن تاغت آتا برخلاف کاریم ئٹ ہتنگا اسُل اندا وڑ ایلو جاگہ تیا دا وڑ ئنا سلاء بند ٹولی ٹہیفنگ مرے انتئے کہ فوج و پیراملٹری فورسز آتا مونا دن انگا ٹولیک ترند مریرہ۔ اندا وڑ چیئرمین ماؤ پائک کہ چینی تے چینی تا برخلاف کاریم ئٹ ہتنگا۔ پاکستان بلوچ راجی جہد ئنا برخلاف دنو ٹولی ٹہیفینے اینو نا متحدہ فورس، مسلح دفاع، انصار الاسلام، پاکستان دفاع کونسل، نفاذ امن دا کل اندا چرّ ئٹ بریرہ۔

:سیاسی ٹولیک
ہمو سیاسی ٹولیک ہرا دژمن نا مسخت ءِ تالان کننگ ئٹ اختہ مریرہ و انقلاب و آجوئی ٹی تینکن خُلیس محسوس کیرہ۔ او تینا مجلس آتیٹ بندغ آتے انقلاب و آجوئی آن خُلیفرہ و ساندہ دژمن نا ادارہ دنکہ پارلیمنٹ و ایلو ادارہ تا بشخ جوڑ مریرہ۔ و اوفتا ہیت ئٹ ساندہ شک ساڑی مریک۔ اوفک دیمروی و آئینی ترمیم، گپ و تران دائے نا پن آ آجوئی و انقلاب ءِ لتاڑنگ نا کوشست ئٹ اختہ مریرہ۔
ببو! دیخہ دا ویل آ فینن ءِ اُرینہ او تینا کتاب “افتادگان خاک” ئٹ پائک کہ “ولے اگہ الُس دا ہیت ئنا ودار ءِ کننگ آن بیدس مخمل و بانات ئٹ جوڑوک میز ئنا داپار ایپار ئٹ تخوک تینا ضمیر نا توار ءِ بنیسہ جنگ ءِ بناء کے و ماڑی تے بھن تننگ ءِ بناء کے گڑا دانشور و راجی نیام تپہ نا ٹولیک نوآبادکار تا پارہ غا دا پاریسہ نرّوک نظر برور کہ:
“اُربو! دا بیم بش کروک حالیت ئسے خدا چائک کہ دا امر ایسر مرو ننے اسہ نہ اسہ وڑ اس ودی کروئی ءِ اسہ نہ اسہ وڑ ئنا گپ و تران اس۔”

:میڈیا
دژمن پرنٹ و الیکٹرانک میڈیا ءِ جہد ئنا ایسر کننگ کن سوگو سلاء ئسے نا وڑ ئٹ کاریم ئٹ ہتیک۔ اینو دانا زیبا انگا دروشم پاکستان نا میڈیا ٹی نظر بریک۔ انتئے کہ دا باروٹ سارتر پائک کہ ہراتم یورپی اس دا پائے کہ یورپ بھس مننگے ولے ۔۔۔۔۔۔۔مونی او جوانی نا صلہ تروک خننگک۔ و پاکستانی میڈیا بلوچ راج اتون ہمدڑدی نا نوشت شینک کننگے خاص وڑ ئٹ حامد میر، مجید اصغر، تینا نوشت آتیٹ اسہ کنڈ آ ہمدڑدی کننگ ءُ، اسد بلوچ نا شہادت آ حامد میر نا نوشت و جنرل (ر) حمید گل نا بیان ذکر ئنا لائخ ءُ ولے دا غٹ نوشت آتیٹ اسہ گپ و تران ئسے نا کوشست، آجوئی آن گڈ امریکہ یا ایلو تاغت آتا کنڈ آن دوارہ کوزہ نا خُلیس یا امریکی ایوان نمائندہ ئٹ قرارداد ءِ چین ئنا خبڑداری کون آ لوز و جملہ تا ساڑی مننگ اوفتا ردانقلابی و پاکستان ءِ رکھنگ نا نیت ءِ پاش کیک اندا وڑ بلوچ ویل آ امریکی نوٹس آن گڈ ٹی وی ٹاک شوز آتیٹ بلوچ راجی ویل ئنا بابت شرہ و بلوچ راہشون آتا انٹرویو تا پد ئٹ اصل ئٹی اِرا مسخت ءُ

بلوچ راج ئٹ ساڑی آجوئی نا جوزہ ءِ ایسر کننگے۔ و دژمن نا ادارہ تے ونڈ کریسہ منٹ ئسے دا ڈوہ آن پاک کننگے۔

دا ٹاک شوز تا کمک ئٹ تینا کوالخواہ تے خبڑدار کننگے کہ گیشتر حکمت عملی ٹہیفسہ دا بش مروک جہد ءِ شیف کیر دنکہ اسہ مجلس اسیٹ آسیہ ناصر پارے کہ بنگلہ دیش نا یکئی آن تو ہچ فرخ تمیتو ولے بلوچستان نا آجوئی پاکستان کن بھس کاری اس مرو۔ ولے داڑتون اوار او دا بلوچ راہشون آتا شرہ ئٹ تینا چم باز آ مسخت آتے دوئی کننگ نا اومیت ءِ خنتوس تو داسا تینا باجگزار آتے دا ٹاک شوز آتیٹ ہتنگ ءُ۔

دا منہ کاؤنٹر پالیسی تیا تینا چاہنداری ئٹ اسہ چمشانک اس شاغان، مسخت دادے کہ دژمن بیرہ تینا فوجی تاغت ئٹ کاریم ہلپک بلکن اوڑتون اوار پین کہی گام تا ڈوہدار مریک۔ و ننے تاریخی گواچنی تا روشنی ٹی تینا جہد ءِ سوگو کننگ نا گرج ءِ۔