زورگِرءِ وانگی رھبند ءُ بلوچ ورناہانی ڈبّہ
بلوچ نودربر رھشون ءُ دوازدہ سال ہیش آوار جتگیں بی ایس او آذادءِ بنجاہی کمک کارمستر زاکر مجید بلوچءَ وتی یک تْرانے ءِ تہءَ گْوشتگ ات کہ زورگریں پاکستان وتی وانگی ادارہانی تہءَ مارا ھچبر آ زانتءَ نہ دنت کہ باندا روچ آئیءِ جندءِ گٹءَ لوپ بہ بنت۔ پرچہ کہ پاکستان اے گپ ءَ شر زانت ءُ سرپد اِنت کہ اگاں یک گلامیں راجے ءِ ورنا وھدے کہ وانندگ بوت اَنت، آ علمءِ ھر پڑءَ زانتکار بوت انت یا کہ آھاں جہازءِ بال دیگ ھیل کت گڑا بوت کنت کہ ھمے ورنا باندا روچ ھمے جہازاں پاکستانءِ ھلاپءَ کارمرز بہ کن انت۔
استیں وھدءَ اے گپ ممکن نہ اِنت کہ یک کالونائیزرے وتی کالونیءِ مردماں معیاری زانتءَ چہ آشنا بہ کنت ءُ آھانءَ انچیں وانندگیں مردم جوڑ بہ کنت کہ آ دور چاریں ءُ معاملہ پہمیں راجےءِ بستارءَ وتی گلامی ءُ راجی پجارءَ چہ زانتکار بہ بنت۔ البت اے یک راستی یے کہ کجام ھم یک ریاستے کہ دومی راجےءَ را زور ایردست کنت گڑا آئیءِ تب ءُ ذہنیت ھمے بیت کہ گلامیں راج ءِ ورناہاں ھمائیءِ جوڑ کتگیں لٹریچر وانینگ بہ بنت ءُ ھمائیءِ وتگڑیں وانگی رھبند آیانی ذہنءِ توکءَ نادینگ بہ بنت دانکہ آ وتی ھر چیزاں چہ شموشکار بہ بنت۔ آ مہ زان انت کہ ما وت آجوئیں زمینے واہند بوتگیں، آ مہ زان انت کہ بلوچءَ را ھزاراں سالانی کدیمیں گوستانکے است، مہرگڑھءِ وڑیں یازدہ ھزار سالی دودمانے است انت، مزنیں دود ءُ ربیدگے است انت ءُ کدیمیں زبانےءِ واہند انت۔ پمیشکہ زورگریں ریاست بلوچ راجی وانندگیں مہلوکءَ را چرے زانشتءَ بے بہر کنگءِ دانستہ ئیں جہدءَ کنت ءُ بلوچ وانندگاں پہ زانت آئیءِ بامرد ءُ گوستانکءَ چہ آشنا کنگ نہ لوٹ ایت۔ اگاں دژمن ھر وہدءَ یک گلام ءُ ایردستیں راجےءِ وانگی رھبندءِ کہ گپءَ جنت گڑا آئیءِ تچکیں مانا ھمیش انت کہ ترا راستیءَ دور بہ دار ایت، ترا تئی راجی پجارءَ چہ دور بہ دار ایت ءُ ترا ھر ھمک چیزءَ چہ دور بہ دار ایت کہ آ باندا روچ ریاستءِ جندءِ سرءَ پروش انت۔
دنیاءِ گوستانکءِ تہءَ چوشیں ھزاراں درور است کہ اودءَ اگاں راجی آجوئی جنزے بنا بوتگ یا کجام جاگہءَ تنی وہدی راجی جنزے گندگ بیت گڑا زورگرءِ مستریں جہداں چہ یکے ھمیش اِنت کہ اودءِ وانگی رھبندءَ را کاؤنٹر بہ کن ءُ وتی راجی پجار ءُ دروگیں گوستانکءَ را آئیءِ تعلیمءِ بہرے بکن ،دانکہ ھما راجی ورنا بزانکہ راجءِ بانداتءِ نوجوان وتی جندءِ راجی پجار ءَ چہ آشنا مہ بنت، اے وڑءَ آ راج وت چوشیں سنچےءِ بہر بوت نہ کنت، آئیءِ راجی تب، بودناکی ءُ بہادری سنچ ءُ سماءِ تہءَ کواپگی (hollowness) اثرے پش کپ ایت گڑا آ راج کدی ھم گلامیءِ طوق ءُ زمزیلاں اچ وتی گٹءَ چہ کش ات کت نہ کنت۔
باسَمائیں بلوچ ورناہاں
اگاں ما بلوچستانءِ تہءَ زورگریں پاکستانءِ وانگی رھبندءِ گپ ءَ بہ کن اِیں ،گڑا ادءَ چرائیءِ نیمگءَ پہ بلوچءَ دو تہرءِ وانگی رھبند آئیءِ سرءَ اثرمند کنگ بوتگ۔ یکے ایش کہ بلوچستانءِ مزن شھدربرجاہانی (یونیورسٹی) تہءَ سرجمءَ ریاستءِ وتی وتگڑیں وانگی بیانیہ انت کہ آئیءِ تہءَ دروگ، منافقت، گْوستانکءِ رَد بیانی، بلوچ دودمان، زبان ءُ دود ءُ ربیدگ ءِ مسخ کنگ ءُ پاکستانی رھبند ءُ ھمائیءِ دز ءُ ڈنگیں کردارانی جوڑ کتگیں نساب انت کہ آیاں گوں راستیءَ ھچ وڑیں سیادی نیست۔ اے نساب زوراں سری بلوچ ورناہانی سرءَ مشگ بوگءَ انت دانکہ آ ھمے وتگڑیں چیزانی سرءَ بیسہ بہ کن اَنت ءُ آھانی زہنی ردوم گوں انچیں کْوھنگیں (فرسودہ) وانگیاں بندوک بہ بنت ءُ چریشیءَ چہ برز تر جیڑ کت مہ کن انت۔ راجی آجوئی جنزءِ توکءَ وانگی کار گلانی گیش بوگ ھم ریاستی کاؤنٹر پالیسی یے، چوشکہ اے پالیسی ھر زورگریں ریاستاں وتی زمانگءَ کارمرد اتگ چوشکہ کینیاءِ توکءَ وہدے انگلستان کئیت تہ اودءَ بازیں وانگی ادارہ پچ کن انت چوشکہ سریانہ سکول، یاکہ اپریکہءِ توکءَ گولڈ کاسٹ وانگجاہانی شکلءَ بوتگ انت کہ آیاں پمے ھاترءَ اے وڑیں وانگی ادارہ ءُ وانگی رھبند دیمءَ آورتگ انت کہ آ راجی آجوئی جنز کاؤنٹر بہ بیت۔ بازیں نفسیاتدان زورگرءِ اے عملءَ را “ٹریک ھاؤس” ءِ نامءَ دینت۔ آ گوش انت کہ اے وانگی رھبند راجءِ ورناہاں چہ آجوئی جنزءَ چہ کش ایت ءُ رومانیت، ذاتی نپ ءُ پائدگءِ نیمگءَ بارت، آ راجی گلامیءَ چہ بیگانگ بنت ءُ وتی کہولءِ بابتءَ پگر کنگ بنا کن انت۔
ھمے ھسابءَ وہدے کہ ما بلوچستانءَ ریاستی سوفٹ فاور پالیسی یا کہ کاؤنٹر پالیساں چار ایں گڑا ھمے چیز وانگی ادارہانی توکءَ گندگءَ کاینت کہ نودربرانءَ آیاں غیر سیاسی عملءِ بہر کنگ بوگءَ انت ءُ آیاں ھمینکس باز کار گرگ بوگءَ انت کہ آ بس Course oriented جوڑ بہ بنت ءُ آ لس کتابانی وانگءَ چہ دور دارگ بہ بنت، نودربر انچو وتی نسابی کتاباں گوں مانگیشتگ انت کہ آ در اتک کت کنگءَ نہ انت، برے کوئزءِ نامءَ دستگٹ کرتگ انت ءُ روچے اسائیمنٹےءِ نامءَ مانگیشینتگ انت، اے وانگی رھبند تہنا نودربرانی تباہ کنگءِ کارءَ کنت۔ اے وانگی رھبند بلوچ نودربرانءَ وتی راجی پجار ءُ آجوئی جنزءَ چہ بیگانگ کنگءِ کارءَ کنت۔ پمیشکہ ریاستءَ بلوچءِ وانگ ءَ را انچو تْرند کُتگ کہ یک نودربرے وتی کلاسءِ کاراں ابید دگہ ھچ کنگءِ گنجائش مہ بیت دانکہ نودربر ھرچی کہ ھمدءَ وانینگ بنت، آھانی زھن تھنا ھما چیزاں بہ زور انت۔ دومی نیمگءَ مزن شھدربرجاھانی استاد اَنچو ٹرین کنگ بوتگ اَنت کہ آ نودربرانءَ گْوستانک ، دودمان ،دود ءُ ربیدگ، زبان ءُ ھرچ چیز ءِ بارو ءَ رَد بہ وانین اَنت دانکہ کم کمءَ بلوچ چہ وتی جندءِ بقاءِ دنیاءَ چہ بیھال بہ بنت ءُ وتءَ را بہ ھیسیتءِ پاکستان شھری یے باور بہ کن انت۔ چوشکہ اے درائیں وتگڑیں وانگ پاکستانءِ جوڑ کتگیں ٹیکسٹ بکانی بہر اَنت ، ھاسکار انوں کہ سنگل نیشنل کریکولم کہ ایرگیجگ بوتگ ،ایشیءِ مول ءُ مراد ھم ھمیش اِنت کہ نودربر طبقہ ھمے دروگیں گْوستانکءَ بہ وان اَنت ءُ آئیءَ باور بہ کن اَنت ۔
دومی نیمگءَ ما چار اِیں گڑا بلوچ ورناہانی وانگ ءُ سیاسی سرکلانی سرءَ بندش جنگ بیت۔ ریاست زانت ءُ زانگ ءُ سیاسی گپ ءُ ھبر ءِ سرءَ بندش جنت، وانگی ادارہانی تہءَ نودربر ترسینگ بنت کہ آ ھچ رنگیں سیاسی چست ءُ ایرانی بہر جوڑ مہ بنت ۔ بلوچ گْوستانک، دودمان، دود ءُ ربیدگ ءُ سیاسی زند ءِ سرءَ پروگرام ءُ دیوان ٹارگٹ کنگ بنت، چوشکہ بی ایس او ءِ پروگرام ءُ لبزانک ءِ سرءَ جتگیں بندش اے گپ ءَ پدر کنت کہ پاکستانی سرکار چہ راستیں زانت ءُ زانگءَ چینکس ترس ایت، دومی نیمگ ءَ شھدربرجاہ ءُ مزن شھدربرجاہاں پوجی مراگش ءُ دیوان کنگ بوگءَ اَنت ۔مرچی ریاست سرجمیں بلوچستانءِ وانگی ادارہانی توک ءَ ورناہانی سرءَ گوں تْرندیءَ کار کنگ ءَ اِنت، ریاست لوٹ اِیت کہ بلوچ ورنا زہنی ھسابءَ زوال آماچ بہ بنت، سی ایس ایس ءُ پی سی ایس ءِ ڈولیں چکاسانی واستا رٹّا جنوک جوڑ بہ بنت ءُ آہانی وانگ ءُ سیاسی سِنچ ءُ زانت ھلاس کنگ بہ بیت، دومی نیمگءَ بلوچ ورناہانی آوار جنگ ، گار ءُ بیگواہ کنگ، نودربراں یک ترسےءِ آماچ کنگ ، زورگریں ریاستءِ بلوچ ورناہانی سرءَ یک سائیکلوجیکل ارشے زانگ بیت۔ پرچہ کہ اگاں ریاستی پالیسیءَ چہ جتا سوچ داروکیں ورنا کہ است اَنت آ ترس آماچ بہ بنت ءُ راستیں زانت ءُ زانگءَ چہ وتءَ دور بہ دار اَنت گڑا آ وتی راجی زمہ واریاں چہ بیگانگ بہ بنت۔
بلوچ نودربراں
اے گپ راستے کہ اے گْرانیں وھدءَ اے کلیں جاور بلوچ ورناہانی دیم ءَ مزنیں چیلنج اَنت ، کہ بہ یک وھد ریاستءِ دروگیں وانگی رھبندءَ ھم کاؤنٹر بہ کن ءُ دومی نیمگءَ وتی سیاسی ءُ پکری سرکل جوڑ بہ کن ، بلوچ ورناہاں آھانی بہر جوڑ بہ کن دانکہ راجی ورنا وتی راجی پجار، وتی زبان ، دودمان ءُ دود ءُ ربیدگ ءُ راجدپترءَ بہ وان اَنت ءُ سرپد بہ بنت ۔ھمے رنگ ءَ وانگی ادارہانی تہءَبلوچ ورنا رٹّا بازی ءِ بدل ءَ شریں لبزانک بہ وان اَنت، گلامیں راجانی ورناہانی سرءَ بہ یک وھد بازیں زمہ واری کاینت کہ آ آھانءَ پیلو کنگی انت۔
چوشکہ مئے بلوچ ورناہانی سیادی یک ایردستیں راجےءَ گوں بندوک اِنت ،پمیشکہ بلوچ ورنا بلوچستان ءُ پاکستانءِ کجام ھم وانگی اداراہاں کہ مرچی وانگءَ اَنت، آھانءَ اے گپءِ مارشت بہ بیت کہ مئے سیادی چہ یک گلامیں راجےءَ گوں ھمگرنچ اِنتءُ ما وتی ءُ وتی راجءِ زندگیءَ وتی چمانی دیمءَ ایر بہ کن ایں ءُ بہ وان اِیں ،دانکہ بلوچءِ تچکیں جیڑہءَ شر سرپد بہ بئیں ءُ ریاستءِ جوڑ کتگیں کجام ادارہ یےءَ کہ وان ایں گڑا چرے ھبرءَ بیھال مہ بئیں کہ ما بلوچ اِیں، ایردست ءُ گلام اِیں، زورگریں ریاستءَ مئے ڈیھءِ سائل ءُ وسائل، وانگ ءُ زانگی درسگاہ ءُ ایشاں ھوار زندگیءِ سرجمیں شئے پچ کپتگ اَنت۔ مارا وتی گلام جوڑ کتگ، نوں مارا وتی نسابی کتاباں ھوار دنیاءِ کلیں ایردستیں راجانی گْوستانک وانگی اَنت کہ یک ایردستیں راجے چے پیم چہ گلامیءِ سانکلاں چہ در اتک کت بہ کنت ۔ نوں مئے کوپگاں انچیں راجی زمہ واری یے ھمگرنچ انت کہ ما گیشاں گیش وانگ ءُ دومی عمل کنگءِ نیمگءَ رہادگ بہ بئیں، پرچہ کہ بلوچ نودربرانی انوگیں وہدءَ مستریں ڈبہ ھمیش انت کہ آ وتی راجی کردءَ پیلو بہ کن انت دانکہ باندا روچ جہدءَ را شریں ڈائریکشنے دات کرت بہ کن انت۔
نبشتہ ءُ چاپ ءُ شِنگ
بلوچ اسٹوڈنس آرگنائزیشن آذاد