کمانچر یک بلوچیں اکسکارے اَت

اداریہ

ایردست ءُ گلامیں چاگردءَ ھچ فردے وتی ذاتی گچینءِ پدءَ وتی بودشت ءُ بودناکیانی شوھازگ ءُ تراشگءَ پہ تگ ءُ تاچ کُت نہ کنت نئیکہ وتارا ھما کدءَ سر کت کنت کہ آ چاگردءَ پہ نپ ءُ سیتے بہ بیت۔ بلکیں اے misplacement مارا چاگردءِ ھمک تک ءُ پہناتاں گندگءَ کیت اِنت کہ کس نہ زانت کہ آ کجام تک ءُ پڑءِ مردمے۔ اے مانگیشگی ءُ گڑ ءُ مَنجءِ مستریں سبب راجی گلامی اِنت کہ ھرچ مَرد وتی ھند، وتی کار ءُ کسب، وتی گچین ءُ نچینءِ نشونداریءَ چہ زبہر بیت، پرچا کہ زورگیرءِ ادارہ ایردستءَ وتی نگاہ ءُ کالبءِ تہءَ رجینگءِ جُہدءَ کنت دانکہ آ وتی راج، چاگرد ءُ راجدپترءَ چہ بہ سدیت۔ اے بیگانگی ءُ سدگءِ مستریں ڈبہ زورگیرءِ وانگی ادارہ اَنت کہ راجءَ را ھواریں زند، ربیدگ ءُ دودمانءَ چہ دور داریت، آئیءَ بس یک سستگیں(Alienated) مردے جوڑ کنت یاکہ اشیءَ را فوکوڈین(Foucauldian) لیکہءِ ردءَ وانگ ادارہ مردمءَ تہنا ڈوسائل باڈی(Docile Body) جوڑ کن اَنت، چوشکہ مردمءِ ھچ وڑیں وتی ھب ءُ واھگ، گچین ءُ نچین، بودشت ءُ بودناکیءِ سیمسرے نہ بیت بس استان آئیءِ ذہنءِ وسیلہءَ آئیءِ سرجمیں جسمءَ را گر ءُ دار کنت، آئیءَ را وتی پیمیں مردمے جوڑ کنت۔ نوں اے پیمیں فردانی بودشت ءُ بودناکیانی گچینءِ نشون ءُ آیانی تراشگءِ زمہ واری نودربر سیاسی گلانی زمہ واری بیت۔ بلے باز رندءَ چوشیں بودناک ءُ باسمائیں مردم ھم بیت کہ آ ایردستیں چاگردءَ پیداک بنت کہ وتی بودشتانی سما ءُ ھیال آیانی گْور بیت، پمیشکہ آ زوت وتی گچین، وتی ھب ءُ واھگانی پدءَ وتی کار ءُ ازمءِ بودشتاں شوھاز اَنت، گڑا اے پیمیں مردمانی کار ءُ کرد پہ چاگردءَ الم سیتمند بنت۔ بلے شرت اِش اِنت کہ آ وتارا راجءِ زمہ واریں فردے لیکگءَ سوبمند بہ بنت۔ چوش بازیں مردم ھست اَنت کہ آ وتی ھند، وتی کار ءُ بودشتاں زان اَنت بلے تہنا ھمے چیزاں ذاتی واھشت ءُ ذاتی نپ ءُ سیتانی ھاترءَ کن اَنت گڑا آیانی کار ءُ کرد پہ چاگرد ءُ راجءِ ھچ دردءَ نہ ور اَنت۔ چوشکہ اے میانءَ بازیں لبزانتانی درور ھست اَنت کہ آ لبزانک تہنا پہ وتی درانگازگ، وتی وشی ءُ لزتءِ ھاترءَ نبشتہ کنگءَ اَنت، اے پیمیں مردم تہنا لبزانکءِ زیبائشت(Aesthetics)ءِ کالبءَ گوں بندوک کن اَنت، گڑا اے پیمیں مردمانی کار ءُ کرد ھچ دردءِ دوا نہ انت۔ بلے چیزے فردانی کاراں گندیں گڑا آیانی کار ءُ کرد نہ تہنا فردءِ جہگیریءَ کن اَنت بلکیں آیانی کار ءُ کرد اداراتی رنگءَ پدر بنت، چوشکہ اِشیءِ مستریں درور نمیرانیں کندیل صبا دشتیاری انت؛ آ بِلّے فردے بوتگ بَلے آئیءِ کار ءُ کرد اجتماعی، اداراتی ءُ راجی نپ ءُ سیتانی رکینگ ءُ پھازگءِ مانزمان بوتگ اَنت۔ ھمے پیم شائرء آشوب مبارک قاضی ھم شائرانی سرپءِ مستریں درور اِنت۔
دومی نیمگءَ بلوچءِ راجدپتر چوشیں مردماں چہ پُرّ اِنت۔ انچوشکہ بلوچستانءِ زرخیزیں زمین اے گپءِ وت شاھدیءَ دنت کہ 1998ءَ 25 نومبرءَ میران گوٹھ ملیرءَ انچیں بلوچ ورناہے ودی بیت کہ آ اکسکاریءِ پڑءَ زوتاں انچیں نامے وتارا منارینیت کہ اکسکاریءِ بُندپترءَ یک مزنیں نامے پہ وت ایر کنت۔ اے باسمائیں ءُ بلوچیں ورنا کمانچر بیت۔ کمانچرءِ مات ءُ پتانی ایر کرتگیں نام سرور بیت، بلے وھدے کہ آ اکسکاریءِ پڑءَ ایر کپیت گڑا کمانچرءِ نامءَ پہ وت گچین کنت۔ کمانچر بلوچی نامے کہ اِشیءِ نام اِنت تیرکمانءِ جنوک۔
کمانچر بلوچءِ پت ءُ پیرکی ھند بلوچستانءِ رھشون نمیرانیں گلام محمدءِ ھلک مندءِ شہر مھیر بیت۔ آ وتی بُنکی وانگ ءُ زانگءَ مندءَ دربارت۔ کسانیءَ بزانکہ 2003ءِ زمانگءَ آ وتی پتءِ ساھگءَ چہ دور بیت۔ پدا گڑا آئیءَ را بُلک رودینیت ءُ مزن کنت۔ وھدے کہ کمانچر دہءِ چکاسءَ سوبین بیت، گیشیں وانگ ءُ زانگءَ کراچیءَ روت۔ 2020ءَ آ بی ایس انگریزی لبزانکءِ ھاترءَ بینظیر یونیورسٹی لیاریءَ داخلہ زوریت۔ آ وتی وانگ ءُ زانگءَ بے زریءِ سببءَ دیمءَ بُرت نہ کنت گڑا آ ھمے زمانگءَ وتی کسانیءِ ھب ءُ ھدوناکیءِ شوھازءَ در کپیت ءُ اکسکاریءِ پڑءَ گندگ کیت اِنت۔ اے میانءَ آ روچ ءُ شپ تہنا بلوچستانءِ کیلگ، گیابان، درتہ پچیں بلوچ زھگانی اکس، کوہ ءُ پٹانی اکساں بگر دانکہ استانءِ پادمال کرتگیں زید ءُ کوچگانی بزگی، زورگیرءِ تابکاریانی وتی کچ ءُ کساسءَ بلوچ مہلوکءَ پیشداران اَنت۔ آئیءِ ھچ چوشیں اکسے نیست کہ آئیءَ زورگیرءِ دیمروئی ءُ ماڈی پیشداشتگ اَنت یا کہ انفراسٹکچر پیشدارگءِ ھب ئِے بوتگ بلکیں آئیءَ مدام بلوچءِ گلامیءِ اکس وتی فریمءِ اندرءَ کید ءُ بند کنگءِ جُہد کنت۔ بلے وھدے کہ ما دومی نیمگءَ چار ایں گڑا ما چوشیں درور باز کم گندگءَ کیت اِنت کہ ورنا وتی راجی یا کہ چاگردی زمہ واریءِ رنگءَ بلوچءِ درد ءُ گلامءِ مارشتءَ وتی اکسانی اندرءَ کید ءُ بند کنگءِ پیشگام اَنت، بلکیں چوشیں مارا درور باز دست کپیت کہ آ مدام وتی نمود ءُ نمائش، یا کہ وتی ذاتی واھگانی پدءَ کپتگ اَنت، استانءِ رنگینیں دنیاءِ آماچ اَنت۔ بلے کمانچر ھما بلوچیں اکسکار ات کہ آ فردےءِ سورتءَ ھم ادارتی کار ءُ زمہ واریاں پیلو کنان ات۔ اے پیمیں مردمءِ بیران بوگ سکیں دلپدردیں چاگردے پہ بلوچانی دلءَ ودی کرتگ، بلے کمانچرءَ بلوچ راجدپتر مدام گوں نگرھیں لبز ءُ گالاں گیرکاریت۔ پرچا کہ آ بلوچءِ سک ءُ سوریاں مدام وتی اکسءِ دنیاءَ پیشداران ات۔ ھرکسءَ کہ بلوچ زرتگ، گڑا بلوچاں ھم آئیءَ را ھجبر تہنا نہ کرتگ۔ کمانچر نوں ھمک اکسکاراں پہ سکینے کہ آ چوں بلوچ راجی جُنزءِ جَہگیریءَ کنگ نہ لوٹ اَنت۔ آئیءَ وتگڑیں استانءِ رنگینی پرشت اَنت، نوں بلوچءِ سرزمینءَ وتگڑیں اکسکارانی ھند پشت نہ کپتگ، پرچا کہ کمانچرءَ اکسکاریءَ یک نوکیں مانترے(Turning Point) دیانءَ وتی پشت پر کُت۔